Het is een rumoerige avond in Utrecht. Groepen mensen, veelal gekleed in het oranje, begeven zich luidruchtig over straat. Een voetganger wordt bijna aangereden door een groep jongens die over de stoep fietst. Het loopt net goed af. In de broedplaats Lou Oudenoord praten wij met Iris Loos en Tamer Alalloush van de Stichting Dreaming of Syria en natuurlijk ook met Gharib. Hij voelt zich verbonden met het doel van de stichting en met zijn band speelde hij drie keer op een door de stichting georganiseerde avond. Fotograaf Raymond Dekker, schrijvers Wilke Wittebrood en Jelle Talsma volgen Gharib een jaar lang. Tijdens Koningsnacht vroegen wij ons af of de Nederlander wel genoeg doet voor de integratie van de Syriërs. We bespraken de vooroordelen die worden gevoed door de media en hoe een traditionele Syrische dans daar een positieve draai aan kan gaan geven.
Het festival Dreaming of Syria
“De verhalen die Tamer en ik over onze verschillende culturen uitwisselden, motiveerden ons om in 2016 het festival Dreaming of Syria te organiseren”, vertelt Iris Loos. “Het moest een plek zijn voor ontmoeting en een andere kant van Syrië laten zien.” Tegen het einde van de avond gebeurde er iets dat inspiratie gaf voor een nieuw evenement. “Dj Matrub begon traditionele Arabische dansmuziek, dabke, te draaien. De Syrische mensen sprongen op van ‘yes, nu gaan we dansen!’ Daar tegenover stonden de Nederlandse bezoekers met een houding van ‘dit lijkt me leuk, maar hoe kan ik hier aan mee doen?’ Plotseling pakten mensen elkaars hand en werden de rollen omgedraaid. De Nederlandse mensen struikelden over hun voeten en de Syriërs voelden zich empowered. Tamer en ik keken elkaar aan: ‘dit is geweldig!’. Tamer Alalloush vult aan: “Het was zo bijzonder. Veel Syriërs hadden een jaar geen dabke gedanst, terwijl zij dit wekelijks op feestjes deden.” Dit was het begin van Dabke Night.
De kracht van dabke
De herinneringen aan dabke voeren terug naar de jeugd van Gharib die graag kwajongensstreken uithaalde. “Als kind was ik, samen met een paar jongens, heel stout. Wij sneden een citroen vlak voor de fluitspeler, waardoor het water in zijn mond liep en hij niet meer kon spelen. In die tijd is ook mijn liefde voor de muziek ontstaan en vooral het hand in hand dansen deed mij veel. Het gaat om een bewuste aanraking waarbij iedereen hetzelfde doet en het gevoel ontstaat dat wij allemaal hetzelfde zijn. Loos benadrukt: “Het was nooit onze bedoeling om uitgaansavonden te organiseren. Die verbinding waar Gharib het over heeft is iets dat ik wil en wat ik nodig vind.” De reacties die de stichting krijgt zijn emotioneel en bevestigen dat deze avonden een ander doel hebben. Na de eerste avond in dB’s kwam een man naar Loos toe die net één dag in Nederland was. “Hij zei: ‘dit voelt als zo’n warm welkom en ik dank je vanuit mijn hart.’”
De rol van Gharib
“Ik ben geen dabke zanger, maar wanneer Tamer en Iris vragen of ik meedoe, dan doe ik mee”, zegt Gharib stellig. “Ik voel mij verantwoordelijk omdat ik al langer in Nederland ben en beide culturen goed ken. Mensen leven alleen met wat er in Syrië gebeurt en ik begrijp dat, want ik heb zelf ook pijn. Datgene dat ik nu kan doen is mij inzetten voor de Nederlandse maatschappij en de nieuwlanders.” De Gharib Band paste bij twee optredens de setlist aan en voegde gastmuzikanten toe. Alalloush zegt: “Natuurlijk is die muziek anders, maar veel Syriërs ervaren de band 47Soul ook zo.” Gharib haakt in: “Dabke moet in je bloed zitten.” Gek genoeg blijken er wel negatieve reacties te komen op de Dabke Nights. “Mensen zeggen verontwaardigd: ‘Wat zijn zij aan het doen? Mensen gaan dood in Syrië en jullie vieren feest’’,vertelt Gharib. “De mensen die niet komen respecteer ik, maar ik blijf door hun mening niet thuis.”
De noodzaak van verbinding
“Ik denk dat dit nodig is voor de Syriërs, maar ook voor de Nederlanders.” Loos geeft een voorbeeld: “Wij werden uitgenodigd om een workshop te geven in een dorpje in het zuiden. In het theater staan honderd Nederlanders die net te horen hebben gekregen dat ze een dansworkshop krijgen. Je ziet dat ze het spannend vinden, maar die houding verandert op het moment dat dabke wordt voorgedaan. De mensen reageerden: ‘dit is geweldig, dit wil ik ook!’. Dan denk ik: ‘Wat goed! Hebben wij nu iets aan jullie beeld over Syriërs zitten morrelen?’” Gharib: “Dit is een belangrijke boodschap: ‘kom meedoen en van dichtbij kijken wie wij zijn.’” Ook tijdens de Dabke Nights kun je grenzeloos ontmoeten en Gharib geeft lachend een voorbeeld van twee Amersfoortse ambtenaren: “Zij dansten op een gegeven moment ook mee.” Hij sprak hen na afloop en zijn voorgevoel werd bevestigd. “Zij vertelden me: ‘Wij zien de statushouders en hun vertegenwoordiger in een kantoor waar wij vanuit regels en beleid werken, maar uiteindelijk is het fijn om de mensen van zo dichtbij mee te maken.’”
Doen Nederlanders genoeg om Syriërs te helpen integreren?
Drie jaar na de vluchtelingencrisis zijn er nog steeds mensen bang voor nieuwlanders. Zetten Nederlanders zich wel genoeg in voor de integratie met de Syriërs? “Is dat een terechte vraag?”, zegt Gharib. “Ik ben de vluchteling en ik vind niet dat de Nederlanders verplicht zijn om hun best voor mij te doen. Ik ben al blij dat ik een plek mag hebben en dat ik de kans krijg om mijn toekomst op te pakken. Integratie hoeft niet van twee kanten te komen, want jij hoeft mijn moedertaal niet te leren. Dat vind ik teveel gevraagd.” Loos reageert: “Toen ik in 2015 las dat er in Utrecht vijfhonderd mannen in in een open slaapzaal in de Jaarbeurs zaten, inclusief boterham pindakaas, een bakje opgewarmd eten en buiten een douchecabine, dacht ik: ‘Sorry, dit is ook mijn stad en zo ga ik niet met mensen om.’ Ik voel die verantwoordelijkheid en daar ben ik blij mee.”
Vooroordelen
“Waar ik moeite mee heb zijn de vooroordelen en daar moet aan gewerkt worden”, zegt Gharib met een serieuze blik. “In Velsen is de stemming negatief, er is angst en mensen zijn bot tegen vluchtelingen. Ik was daar en vroeg of wij iets kunnen organiseren waarbij je laat zien dat deze mensen niet eng en zeker geen criminelen zijn.” Gharib ziet een negatieve rol voor de media. “Ik heb er geen bewijs voor, maar wanneer je kijkt hoe vaak het woord ‘Syriëganger’ wordt benoemd en je vergelijkt dit met de mooie verhalen over Syrië nou dat is…” De doorgaans kalme en correcte Gharib slaat hard op tafel en vervolgt: “dat is hersenspoeling!” Hij verontschuldigt zich voor zijn fysieke uiting. “Dat betekent dat ik het spannend vind of dat ik boos ben.” Loos kreeg met Dreaming of Syria ook te maken met vooroordelen. “Twee dagen voor de Dabke Night in Amersfoort kreeg ik een telefoontje van de locatie: ‘Wij hebben een verontrustend bericht gekregen over de Syrische dansavond met de vraag of wij beveiliging hebben ingeschakeld?’ De vrouw aan de telefoon vervolgde: ‘Ik ga me nu toch zorgen maken.’” Waarop Loos gevat antwoordde: “Ja, dit is nu precies waarom we Dabke Night organiseren.”
